Phân Loại Chất Thải Y Tế Theo Thông Tư 58 & Cập Nhật Mới Nhất

Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng ít nhất một lần tự hỏi khi bước vào bệnh viện: tại sao lại có nhiều thùng rác với đủ màu sắc xanh, vàng, đen, trắng như vậy? Chúng không chỉ để trang trí đâu, mà đó chính là tuyến phòng thủ đầu tiên, một phần cực kỳ quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường. Việc Phân Loại Chất Thải Y Tế Theo Thông Tư 58 trước đây, và nay là theo quy định mới, chính là chìa khóa cho quy trình này. Nếu bạn cũng đang tò mò hoặc cần tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này, thì bài viết này chính là dành cho bạn. Cùng nhau bóc tách từng lớp để hiểu rõ hơn nhé!

Trong lĩnh vực y tế, việc quản lý và xử lý rác thải không chỉ đơn giản là “vứt đi những thứ không cần”. Nó là cả một khoa học, một quy trình nghiêm ngặt đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối. Một sai sót nhỏ trong khâu phân loại ban đầu cũng có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường, từ lây nhiễm chéo trong bệnh viện đến ô nhiễm môi trường trên diện rộng. Để hiểu rõ hơn về các bước tiếp theo sau khi phân loại, bạn có thể xem thêm về quy trình quản lý chất thải y tế để có một cái nhìn toàn cảnh.

Thông tư 58: Nền tảng quan trọng đã được thay thế

Nhiều người khi tìm kiếm thông tin vẫn quen thuộc với cụm từ “Thông tư 58”. Cụ thể, đây là Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ban hành ngày 31/12/2015, liên tịch giữa Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên và Môi trường. Trong một thời gian dài, văn bản này đóng vai trò như kim chỉ nam cho tất cả các cơ sở y tế trên cả nước trong việc quản lý chất thải.

Tuy nhiên, có một điều cực kỳ quan trọng bạn cần phải cập nhật: Thông tư 58 đã chính thức hết hiệu lực kể từ ngày 10/01/2022.

Vậy tại sao lại có sự thay đổi này? Đơn giản là để đồng bộ và phù hợp hơn với các quy định pháp luật mới, đặc biệt là Luật Bảo vệ Môi trường 2020. Văn bản thay thế cho nó là Thông tư số 20/2021/TT-BYT của Bộ Y tế, ban hành ngày 26/11/2021. Mặc dù văn bản đã thay đổi, nhưng tinh thần cốt lõi về sự an toàn và trách nhiệm vẫn được giữ vững và nâng cao. Vì vậy, khi nói về Phân Loại Chất Thải Y Tế Theo Thông Tư 58, chúng ta thực chất đang nhìn về một nền tảng cũ để hiểu rõ hơn về những quy định mới, chặt chẽ và khoa học hơn ngày nay.

Phân loại chất thải y tế theo quy định mới nhất như thế nào?

Vậy hiện tại, các bệnh viện và cơ sở y tế đang phân loại “rác” theo tiêu chuẩn nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết theo Thông tư 20/2021/TT-BYT, văn bản đang có hiệu lực nhé. Về cơ bản, chất thải y tế được chia thành 3 nhóm chính, mỗi nhóm lại có những “thành viên” riêng và được quy định màu sắc thùng chứa rất cụ thể.

1. Nhóm chất thải lây nhiễm (Màu vàng)

Đây là nhóm “đáng gờm” nhất, chứa các yếu tố có nguy cơ lây bệnh cao. Bất cứ thứ gì tiếp xúc với máu, dịch cơ thể, hoặc mầm bệnh đều thuộc nhóm này. Việc đặt chúng vào đúng thùng màu vàng là cực kỳ quan trọng để ngăn chặn sự phát tán.

• Chất thải sắc nhọn lây nhiễm: Bao gồm kim tiêm, lưỡi dao mổ, các vật sắc nhọn đã qua sử dụng. Chúng phải được cho vào hộp kháng thủng, màu vàng.
• Chất thải lây nhiễm không sắc nhọn: Bông, gạc, găng tay, dây truyền dịch dính máu hoặc dịch cơ thể.
• Chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao: Là các mẫu bệnh phẩm, dụng cụ đựng mẫu bệnh phẩm từ các phòng xét nghiệm vi sinh. Nhóm này cần được xử lý sơ bộ trước khi cho vào túi hoặc thùng màu vàng.
• Chất thải giải phẫu: Mô, cơ quan, bộ phận cơ thể người, xác động vật thí nghiệm.

Tất cả chất thải trong nhóm này đều phải được thu gom trong các túi và thùng có màu vàng, với biểu tượng nguy hại sinh học rõ ràng.

Hình ảnh các loại thùng rác y tế với mã màu theo quy định phân loại chất thải y tế của Bộ Y Tế.

2. Nhóm chất thải nguy hại không lây nhiễm (Màu đen)

Nhóm này không chứa mầm bệnh nhưng lại chứa các hóa chất hoặc thành phần độc hại, có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và môi trường nếu không được xử lý đúng cách. Chúng được chứa trong các túi và thùng màu đen.

• Hóa chất thải bỏ: Bao gồm các hóa chất sử dụng trong y tế đã hết hạn, không còn sử dụng.
• Dược phẩm thải bỏ: Các loại thuốc quá hạn, thuốc bị trả lại, thuốc không đạt chất lượng.
• Vỏ các chai, lọ đựng thuốc hoặc hóa chất nguy hại.
• Thiết bị y tế vỡ, hỏng, đã qua sử dụng có chứa thủy ngân, Cadimi (Cd). Ví dụ điển hình là nhiệt kế thủy ngân bị vỡ.
• Chất thải phóng xạ được quản lý theo quy định riêng của pháp luật về năng lượng nguyên tử.

3. Nhóm chất thải y tế thông thường (Màu xanh và trắng/xám)

Nghe tên thì có vẻ “hiền lành” hơn, nhưng nhóm này cũng cần được phân loại cẩn thận để tối ưu hóa việc tái chế và giảm gánh nặng cho môi trường.

• Chất thải có thể tái chế (Thùng/túi màu xanh): Giấy, bìa carton, chai nhựa, lọ thủy tinh, vỏ lon… không dính các yếu tố lây nhiễm hoặc nguy hại. Việc tách riêng chúng ra giúp tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường.
• Chất thải không tái chế (Thùng/túi màu trắng hoặc xám): Là chất thải sinh hoạt phát sinh từ các khu vực trong bệnh viện (trừ khu cách ly), chẳng hạn như đồ ăn thừa, vỏ hoa quả, túi nilon… Chúng sẽ được xử lý như rác thải sinh hoạt thông thường.

Tại sao việc phân loại chính xác lại quan trọng đến vậy?

“Chỉ là phân loại rác thôi mà, có cần phải phức tạp vậy không?” – Có thể bạn sẽ nghĩ vậy. Nhưng trong môi trường y tế, sự phức tạp này là hoàn toàn cần thiết.

Theo Bác sĩ Trần Minh Tuấn, một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý môi trường bệnh viện: “Phân loại đúng chất thải y tế ngay tại nguồn giống như việc bạn cài chiếc cúc áo đầu tiên vậy. Nếu bạn cài sai, tất cả những chiếc sau đó đều sẽ lệch. Một chiếc kim tiêm vứt nhầm vào thùng rác sinh hoạt có thể gây thương tích và phơi nhiễm cho nhân viên vệ sinh, người thu gom rác và thậm chí cả cộng đồng.”

• Bảo vệ sức khỏe con người: Đây là lý do hàng đầu. Phân loại đúng giúp ngăn chặn mầm bệnh từ chất thải lây nhiễm phát tán, bảo vệ trực tiếp cho nhân viên y tế, bệnh nhân, và cả cộng đồng xung quanh.
• Bảo vệ môi trường: Mỗi loại chất thải đòi hỏi một phương pháp xử lý khác nhau. Chất thải nguy hại cần được tiêu hủy bằng công nghệ cao, trong khi chất thải thông thường có thể chôn lất hoặc tái chế. Phân loại sai sẽ dẫn đến xử lý sai, gây ô nhiễm đất, nước và không khí.
• Tiết kiệm chi phí: Chi phí để xử lý một kg chất thải lây nhiễm cao hơn rất nhiều lần so với chi phí xử lý chất thải thông thường. Phân loại chính xác giúp giảm khối lượng chất thải nguy hại cần xử lý, từ đó tiết kiệm một khoản ngân sách đáng kể cho các cơ sở y tế. Điều này có điểm tương đồng với việc nắm vững các quy định quản lý chất thải y tế, giúp các đơn vị vận hành hiệu quả và đúng luật.

Những điểm khác biệt chính giữa Thông tư 58 và Thông tư 20

Để bạn có cái nhìn rõ hơn về sự thay đổi, hãy cùng điểm qua một vài khác biệt cốt lõi giữa quy định cũ và mới.

Sự thay đổi này cho thấy nỗ lực của các cơ quan quản lý trong việc đơn giản hóa, làm rõ và nâng cao hiệu quả của công tác quản lý chất thải y tế, giúp các cơ sở dễ dàng tuân thủ hơn. Đối với những ai quan tâm đến văn bản cũ để so sánh, việc tìm hiểu về thông tư 58 quản lý chất thải y tế vẫn có giá trị tham khảo.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Dưới đây là một số câu hỏi mà nhiều người thường thắc mắc liên quan đến việc phân loại rác thải y tế.

1. Thông tư 58 về quản lý chất thải y tế còn hiệu lực không?
Không. Thông tư 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT đã hết hiệu lực và được thay thế hoàn toàn bởi Thông tư 20/2021/TT-BYT kể từ ngày 10/01/2022. Mọi hoạt động phân loại và quản lý chất thải y tế hiện nay phải tuân thủ theo Thông tư 20.

2. Chất thải sinh hoạt của bệnh nhân (vỏ bánh, hộp sữa) có phải là chất thải lây nhiễm không?
Không. Theo quy định hiện hành, chất thải sinh hoạt từ buồng bệnh (nếu không dính máu, dịch của người bệnh) được xem là chất thải thông thường và sẽ được cho vào thùng màu trắng hoặc xám, trừ trường hợp người bệnh bị bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

3. Nếu phân loại sai chất thải y tế thì có bị phạt không?
Có. Việc phân loại sai, để lẫn chất thải y tế nguy hại vào chất thải thông thường hoặc ngược lại là hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại các Nghị định liên quan, với mức phạt có thể lên tới hàng chục triệu đồng tùy theo mức độ vi phạm.

4. Khẩu trang y tế đã qua sử dụng của người dân thì vứt vào đâu?
Đối với khẩu trang y tế do người dân sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày, chúng được xem là chất thải thông thường. Bạn nên cho vào túi kín và vứt vào thùng rác sinh hoạt chung để đảm bảo vệ sinh.

5. Ai là người chịu trách nhiệm chính cho việc phân loại chất thải tại cơ sở y tế?
Trách nhiệm này thuộc về tất cả mọi người. Người đứng đầu cơ sở y tế chịu trách nhiệm cao nhất trong việc ban hành quy định, cung cấp trang thiết bị và tổ chức đào tạo. Tuy nhiên, mỗi nhân viên y tế, bác sĩ, điều dưỡng là người trực tiếp thực hiện và chịu trách nhiệm phân loại đúng ngay tại nơi chất thải phát sinh.

Lời kết

Hành trình tìm hiểu về phân loại chất thải y tế theo Thông tư 58 và các quy định cập nhật đã cho chúng ta thấy rằng, đằng sau những chiếc thùng rác nhiều màu sắc là cả một hệ thống quy định chặt chẽ, khoa học và vô cùng quan trọng. Đây không phải là câu chuyện riêng của ngành y, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội trong việc bảo vệ môi trường sống và sức khỏe của chính chúng ta. Việc phân loại đúng không chỉ là tuân thủ pháp luật, mà còn là một hành động thể hiện sự văn minh và ý thức trách nhiệm với cộng đồng. Hy vọng rằng, qua bài viết này, bạn đã có một cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về vấn đề tưởng chừng quen thuộc nhưng lại ẩn chứa nhiều điều đáng lưu tâm này.